O szkoleniu

A

agenda - jeden z oddziałów w strukturze biblioteki.

akcja - czynność, jaką wykonuje student podczas elektronicznego zamówienia w systemie bibliotecznym; akcja w systemie oznacza zarówno rezerwację, jak i zamówienie.

artykuł - utwór naukowy, publicystyczny, literacki, będący samodzielną częścią większych całości (np. czasopisma, wydawnictwa zbiorowego); z reguły omawia problem, wyprowadza wnioski i uogólnienia, zmierzając do udowodnienia postawionej tezy lub uzasadnienia postulatów. Rodzaje artykułów: wstępny, redakcyjny, dyskusyjny, polemiczny, okolicznościowy, popularnonaukowy.

B

baza danych – zbiór danych wraz z oprogramowaniem umożliwiającym ich wykorzystanie, przeszukiwanie z uwzględnieniem różnych kryteriów.

beletrystyka - utwory literatury pięknej, głównie powieści, nowele, często o charakterze lekkim.

bibliografia - uporządkowany spis dokumentów dobranych według określonych kryteriów, którego celem jest pełnienie funkcji informacyjnych.

biblioteka - (od greckiego bibliotheke, gdzie biblion to książka) i oznacza zbiór książek i innych materiałów źródłowych. Biblioteka to instytucja społeczna, która gromadzi, przechowuje i udostępnia materiały biblioteczne oraz informuje o materiałach bibliotecznych swoich i obcych. W innym znaczeniu jest to także nazwa samego budynku, zawierającego zbiory biblioteczne.

C

czasopismo - wydawnictwo periodyczne, wychodzące w regularnych odstępach czasu, ale rzadziej niż gazety. Wśród czasopism wyróżniamy:

• wychodzące raz w tygodniu - tygodniki,
• raz na dwa tygodnie - dwutygodniki,
• raz w miesiącu - miesięczniki,
• raz na dwa miesiące - dwumiesięczniki,
• co trzy miesiące - kwartalniki,
• co sześć miesięcy - półroczniki,
• raz w roku - roczniki.

Każde czasopismo ma swój stały tytuł i wygląd (czyli tzw. szatę graficzną). Posiada ponadto numerację ciągłą oraz niezbyt często zmieniający się format i objętość, zawierający materiały wielu autorów i określoną tematykę.

czytelnia - odrębne pomieszczenie lub wydzielone miejsce w bibliotece przeznaczone do korzystania z księgozbioru podręcznego na miejscu.

E

ekslibris - artystycznie skomponowany znak własnościowy książki z nazwiskiem i symbolicznym znakiem właściciela lub nazwa instytucji, odbity na kartce przyklejanej na wewnętrzną stronę okładki.

G

gazeta - wydawnictwo periodyczne (wydawnictwo ciągłe), ukazujące się zazwyczaj codziennie, a co najmniej dwa razy w tygodniu, zawierające informacje o wydarzeniach aktualnych.

H

hasło – wyraz decydujący o zaszeregowaniu treści w słowniku, encyklopedii lub katalogu przedmiotowym.

I

indeks - skorowidz, spis pomocniczy, wykaz terminów, rejestr, wykaz haseł, nazw, nazwisk, umieszczony zazwyczaj na końcu książki; zestawiający według określonej kolejności (zazwyczaj alfabetycznej) elementy treściowe lub formalne i odsyłający za pomocą umownego wskaźnika (najczęściej liczby) do właściwego miejsca w tekście (strony, rozdziału, paragrafu, pozycji bibliograficznej itp.)

ISBN - Międzynarodowy Znormalizowany Numer Książki (ang. International Standard Book Number, ISBN) – niepowtarzalny 13-cyfrowy identyfikator książki. Do 31 grudnia 2006 r. zawierał 10 cyfr. Według zaleceń standardu numer ten powinien identyfikować wydawcę jak również specyficzny tytuł oraz edycję (wydanie)

ISSN - Międzynarodowy Znormalizowany Numer Wydawnictwa Ciągłego (ang. International Standard Serial Number) - ośmiocyfrowy niepowtarzalny identyfikator wydawnictw ciągłych tradycyjnych oraz elektronicznych. Jest on oparty na podobnej koncepcji jak identyfikator ISBN dla książek, ISAN dla materiałów audio-wideo. Niektóre publikacje wydawane w seriach mają przyporządkowany zarówno numer ISSN, jak i ISBN.

K

katalog biblioteczny - zawiera informacje o książkach i innych dokumentach znajdujących się w zbiorach biblioteki, w formie opisu na kartach katalogowych, uszeregowanych według ustalonych zasad (zazwyczaj według alfabetu).

KOHA - zintegrowany system biblioteczny, stworzony w 2000 r. przez Katipo Communications Ltd w Nowej Zelandii. Słowo "koha" w języku maori znaczy "dar".

książka - dokument piśmienniczy myśli ludzkiej, raczej obszerny, w postaci publikacji wielostronicowej, o charakterze trwałym. Dzisiejsza postać książki wywodzi się od kodeksu, czyli kartek połączonych grzbietem, które wraz z rozwojem pergaminu zastąpiły poprzednią formę dokumentu piśmienniczego, czyli zwój.

kwerenda - zapytanie, zapotrzebowanie użytkownika na określoną informację. Realizacja kwerendy wymaga poszukiwań w katalogach bibliotecznych, elektronicznych, bazach danych, bibliografiach oraz innych źródłach informacji.

O

odsyłacz - znak graficzny (gwiazdka, litera lub liczba) odsyłająca czytelnika do przypisu, opatrzonego w bibliografiach, katalogach, indeksach, encyklopediach, słownikach itp.), prowadzący od określonego terminu do innego terminu lub grupy terminów w celu nadania poszukiwaniom właściwego kierunku; składa się ze zwrotów: zob. (zobacz), zob. też (zobacz też), por. (porównaj)

OPAC - Online Public Access Catalog (często skracane do katalogu OPAC) to internetowa baza danych materiałów będących w posiadaniu biblioteki lub grupy bibliotek. Użytkownicy mogą przeszukiwać katalog biblioteki , aby znaleźć głównie książki i inne materiały fizycznie znajduje się w bibliotece.

opis bibliograficzny - uporządkowany według określonych zasad zespół danych o dokumencie służących do jego identyfikacji.

P

praca zbiorowa - dzieło zbiorowe, wydawnictwo zwarte napisane przez więcej niż trzech autorów, objęte wspólnym tytułem.

prolongata - przedłużenie terminu zwrotu książki

przypisy - objaśnienia lub uzupełnienie tekstu głównego, umieszczone u dołu odpowiedniej strony lub przy końcu książki (oznaczone wyznacznikami cyfrowymi lub znaczkami* odsyłaczami).

R

rewers - formularz wypełniany w celu zamówienia książki.

rezerwacja - akcja w systemie. Rezerwacji dokonuje się w przypadku książek, które znajdują się na koncie innych czytelników. Po zaznaczeniu opcji "potwierdź", czytelnik na swoje konto w systemie oraz pocztę e-mail otrzyma potwierdzenie złożonej rezerwacji dopiero po zwrocie książki przez poprzednika.

S

sygnatura - symbol literowy informujący, w którym miejscu w bibliotece znajduje się dana książka.

U

UKD (Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna) - jest modyfikacją KDD (Klasyfikacja Dziesiętna Deweya) dokonaną przez dwóch prawników belgijskich: Paula Otleta i Henriego La Fontaine’a w latach 1897-1905.

W roku 1905 Międzynarodowy Instytut Bibliograficzny wydał tablice tej klasyfikacji po raz pierwszy. UKD zyskała szerokie zastosowanie w bibliotekach na całym świecie, a jej tablice publikowane są w 23 językach.

Tablice główne

W

wydawnictwo ciągłe - wydawnictwo o nieplanowanym z góry zakończeniu, periodyk, czasopismo, gazeta, kolejny zeszyt lub tom stanowiące kontynuację tematyki, w. Ciągłe jest numerowane lub co najmniej datowane i posiada zawsze ten sam tytuł.

wydawnictwo zwarte - publikacja wydana od razu jako całość - np. jakaś książka  lub publikacja o przewidzianym zakończeniu.

Z

zamówienie - akcja w systemie. Jeśli egzemplarz jest dostępny w bibliotece, po zaznaczeniu opcji "potwierdź" czytelnik na swoje konto w systemie oraz na pocztę e-mail otrzyma potwierdzenie złożonego zamówienia oraz książkę tego samego dnia lub w ciągu trzech dni.

zestawienie tematyczne - spis tematyczny, opracowanie zawierające bibliografię dokumentów na określony temat.